Jak zmienić istniejący budynek w dom energooszczędny?
Termomodernizacja domu

Większość domów jednorodzinnych w naszym kraju to budynki o niskim lub bardzo niskim standardzie energetycznym - nieocieplone lub ocieplone niewielką grubością materiału termoizolacyjnego. Dodatkowo przeważająca część domów nadal ogrzewana jest wysłużonymi kotłami na paliwa stałe. Budynki te nie tylko generują niemałe koszty utrzymania, ale również nie zapewniają domownikom odpowiedniego komfortu cieplnego i mają negatywny wpływ na środowisko naturalne. Jeśli więc mamy taką możliwość, warto rozważyć wprowadzenie zmian, które sprawią że nasz dom stanie się domem energooszczędnym. Jak to zrobić?

Aby zmienić istniejący budynek w dom energooszczędny zazwyczaj niezbędna jest jego termomodernizacja. Składają się na nią działania, które mają na celu zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło budynku. Inwestycja w ocieplenie przegród zewnętrznych, poprawę sprawności poszczególnych elementów systemu grzewczego, wentylacji i przygotowywania ciepłej wody przynosi znaczące oszczędności na kosztach utrzymania budynku, a także poprawia komfortu życia domowników. Zmiana budynku na dom energooszczędny przyczynia się także do polepszenia stanu środowiska naturalnego.

Zakres termomodernizacji

Aby stworzyć dom energooszczędny w sposób świadomy i bez ponoszenia niepotrzebnych kosztów, termomodernizację z pewnością warto poprzedzić choćby uproszczoną analizą techniczno-ekonomiczą, czyli audytem energetycznym. Dzięki niemu poznamy możliwe warianty modernizacji domu jako całości i ocenimy opłacalność planowanych zmian. Audyt pozwoli nam podjąć decyzję, w jakim zakresie zostanie wykonana termomodernizacja naszego domu.

W zależności od zakresu prac wyróżnia się 3 stopnie termomodernizacji:

• termomodernizację lekką, która obejmuje wymianę lub modernizację systemu grzewczego;
• termomodernizację średnią, na którą oprócz wymiany lub modernizacji systemu grzewczego skład się również wymiana stolarki oraz docieplenie przegród zewnętrznych, głównie ścian i dachu;
• termomodernizację kompleksową, tzw. głęboką, która obejmuje wymianę lub modernizację źródła ciepła, instalacji co. i c.w.u., ocieplenie wszystkich przegród zewnętrznych i likwidację mostków cieplnych, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, modernizację wentylacji oraz zastosowanie odnawialnych źródeł energii (OZE).

Wybór zakresu prac termomodernizacyjnych zależeć będzie od tego, na jakim stopniu energooszczędności budynku nam zależy i z jakimi kosztami możemy się liczyć. Pamiętajmy, przy tym, że decydując się na termomodernizację możemy skorzystać z różnych programów wsparcia oferujących dofinansowanie lub preferencyjne pożyczki (zalicza się do nich m.in. Program „Czyste Powietrze” Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej).

Kolejność prac

Największe korzyści z termomodernizacji możemy osiągnąć łącząc ocieplenie przegród zewnętrznych z modernizację systemu grzewczego i wymianą źródła ciepła. Niezależnie od tego, jaki stopień energooszczędności chcemy uzyskać dzięki termomodernizacji, jej pierwszym etapem powinno być ograniczenie zapotrzebowania na energię grzewczą domu poprzez ograniczenie jej start. Dopiero po tym zaleca się modernizację systemu grzewczego. Dlaczego?

Ocieplenie przegród zewnętrznych przyniesie duże efekty jednak konieczna jest do tego również adaptacja systemu grzewczego do zmienionych warunków. Wymiana kotła przed dociepleniem domu spowoduje, że konieczne będzie zastosowanie urządzenia o większej mocy, które po późniejszym ociepleniu przegród i zmniejszeniu strat ciepła okaże się przewymiarowane i będzie pracowało generując większe koszty. Ograniczenie strat w pierwszej kolejności da nam możliwość zastosowania źródła ciepłą o mniejszej mocy, co wiąże się również z niższymi kosztami jego zakupu.

Dom energooszczędny – przegrody zewnętrzne

Tak więc w pierwej kolejności rekomenduje się wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, termoizolację ścian zewnętrznych, ocieplenie dachu i stropodachu, oraz ocieplenie stropu nad nieogrzewaną piwnicą lub podłogi na gruncie. Optymalną grubość ocieplenia przegród zewnętrznych dobiera się indywidualnie na podstawie przeprowadzonej analizy. Pamiętajmy jednak, że im lepsze parametry cieplne przegród zewnętrznych tym straty ciepła z budynku będą mniejsze, a dom bardziej energooszczędny. Z pewnością opłaca się uzyskać lepszą izolacyjność termiczną przegród (czyli niższy współczynnik U) niż zakładają obowiązujące przepisy, zwłaszcza, że koszt 2-4 dodatkowych centymetrów materiału izolacyjnego, lub wybór produktów o lepszej lambdzie, w całości planowanych kosztów stanowi niewielki procent.
Zmieniając budynek w dom energooszczędny na etapie ocieplenia przegród zewnętrznych należy również zadbać o wyeliminowanie mostków cieplny m.in. w miejscu montażu stolarki, płyt balkonowych, miejscach połączeń ścian z dachem lub stropodachem. Nowa, energooszczędna stolarka okienna i drzwiowa powinna być montowana z wykorzystaniem zasad tzw. „ciepłego montażu.

Modernizacja systemu grzewczego

Pozostawienie starego źródła ciepła w ocieplonym budynku jest błędem i może prowadzić do zwiększenia zużycia energii. Wymiana pieca na nowy, o prawidłowo dobranej mocy, dostosowanej do zmienionego zapotrzebowania budynku na ciepło jest więc niezbędna, jeśli chcemy aby nasz dom był energooszczędny.

Biorąc pod uwagę koszty wykonania i eksploatacji, w naszych warunkach najlepszym sposobem ogrzewania domów uznaje się gazowy kocioł kondensacyjny współpracującym z wodnym niskotemperaturowym ogrzewaniem podłogowym lub grzejnikowym. Powinien to być kocioł o niskiej mocy minimalnej i z dużym zakresem regulacji. Nowoczesne kotły kondensacyjne Vitodens 200-W mogą pracować z małą mocą: od 1,9 kW. Stosowane w nich palniki zapewniają również szeroki zakres modulacji mocy grzewczej przy maksymalnej stabilności płomienia. Dzięki temu, nawet jeśli wykorzystywana jest tylko mała część mocy kotła, urządzenie pracuje bardziej energooszczędnie - bez częstych wyłączeń i uruchomień palnika.

Jeśli nie mamy możliwości doprowadzenia sieci gazowej do budynku lub jest to nieuzasadnione ekonomicznie dobrym rozwiązaniem dla domów energooszczędnych jest zastosowanie kotła na biomasę lub pompy ciepła.
Podczas termomodernizacji pamiętajmy również o rozwiązaniach, mających na celu maksymalne ograniczenie zużycia energii niezbędnej do ogrzewania wody użytkowej oraz wykorzystaniu w tym celu odnawialnych źródeł ciepła, np. kolektorów słonecznych.

Kolejne kroki

Kompleksowa termomodernizacja obejmuje również często zmianę systemu wentylacji z grawitacyjnej na mechaniczną. W domach energooszczędnych stosuje się wentylację mechaniczną z rekuperacją. Zapewnia ona ciągły, kontrolowany napływ świeżego powietrza bez strat ciepła.

Modernizując dom warto również rozważyć montaż instalacji fotowoltaicznej. Pozwoli nam ona produkować darmowy prąd solarny i wykorzystywać go na własne potrzeby - do zasilania sprzętów RTV i AGD, oświetlenia posesji i budynku, a nawet do jego ogrzewania oraz chłodzenia w upalne dni. Takie rozwiązanie znacznie ograniczy wydatki związane z zakupem energii elektrycznej z sieci.