Do kiedy można palić węglem w Polsce?

Dlaczego nie będzie można palić węglem?

Smog jest realnym problemem i czynnikiem poważnie zagrażającym ludzkiemu zdrowiu i życiu – nie tylko w Polsce, ale w większości zindustrializowanych państw na całym świecie. Jego źródła tkwią często w nieefektywnych i przestarzałych urządzeniach grzewczych. Wśród nich są m.in. domowe, bezklasowe kotły na węgiel potocznie określane „kopciuchami”. Obok ciepła wytwarzają one szereg szkodliwych substancji, które przedostają się do atmosfery i przekładają na postępujące zanieczyszczenie środowiska.

W odpowiedzi na wyzwania związane z emisją zanieczyszczeń oraz smogiem Polska (podobnie jak inne kraje Unii Europejskiej) od kilku lat podejmuje stosowne działania mające na celu minimalizację skutków zanieczyszczeń. Jedne z nich dotyczą sfery prawnej, inne – implementacji programów mających wspierać wymianę nieefektywnych i szkodliwych źródeł ogrzewania na mniej emisyjne i proekologiczne. W praktyce wymiana kotła na węgiel na nowoczesne źródło ogrzewania prędzej czy później czeka każdego jego użytkownika.

Do kiedy można palić węglem? To zależy

Proces odchodzenia od nieefektywnych i emisyjnych źródeł ogrzewania, takich jak węgiel, nie w każdej części Polski przebiega tak samo. W 14 z 16 województw (na liście nie znalazły się województwa: podlaskie oraz warmińsko-mazurskie) przyjęto już tzw. uchwały antysmogowe, które w różnych terminach nakazują wymianę starych kotłów, pieców i kominków na nowoczesne. Niekiedy wprowadzają nawet całkowity lub częściowy zakaz palenia węglem (bądź drewnem).

W skali ogólnopolskiej zakazy dotyczące palenia węglem i stosowania urządzeń grzewczych wykorzystujących ten surowiec obejmują okres od 2023 do 2032 roku. Obowiązek wymiany pieców dotyczy 3 grup urządzeń: pieców bezklasowych (niespełniających żadnych norm emisyjnych „kopciuchów”), pieców 1. i 2. klasy (o niskiej efektywności), pieców 3. i 4. klasy oraz pieców klasy 5. Zgodnie z obecnymi ustaleniami te przedostatnie mają zostać wymienione w większości polskich województw do 2027 roku.

Obecnie „kopciuchów” nie można wykorzystywać już w 8 polskich województwach. W kolejnych latach podobne regulacje dotyczyć będą reszty naszego kraju. Należy dodać, że dla osób, które nie dostosują się do obowiązujących w ich regionie przepisów, przewidziano kary pieniężne w wysokości od 500 do nawet 5000 zł.

Do kiedy można palić węglem w poszczególnych województwach?

• W województwie śląskim i podkarpackim do 1 stycznia 2024 r. należy wymienić kotły eksploatowane 5-10 lat, niespełniające norm PN-EN 303-5:2012. Do 1 stycznia 2026 r. wymiana obejmie kotły do 5 lat, a od 1 stycznia 2028 r. obowiązuje zakaz użytkowania kotłów klasy 3. i 4.
• W województwie pomorskim od 1 stycznia 2024 r. zakaz palenia węglem i drewnem obowiązuje w Sopocie. Do 1 września 2026 r. wymienione muszą być kotły klasy 3. i 4., a do 1 września 2035 r. - kotły klasy 5.
• W województwie dolnośląskim od 1 lipca 2024 r. wymiana dotyczy kotłów klasy 3., a od 1 lipca 2028 r. zakaz obejmie kotły klasy 3. i 4.
• W województwie małopolskim od 1 stycznia 2027 r. obowiązuje zakaz użytkowania kotłów klasy 3. i 4.
• W województwie świętokrzyskim od 1 lipca 2026 r. będzie można użytkować tylko piece, które spełniają wymagania ekoprojektu. Zakaz użytkowania kotłów na paliwa stałe będzie obowiązywał budynki, w przypadku których istnieje możliwość podłączenia do sieci gazowej lub ciepłowniczej.
• W województwie lubelskim do końca 2026 r. dopuszczalna jest eksploatacja kotłów klasy 3. i 4., a do końca 2029 r. - kotłów klasy 5.
• W województwie mazowieckim od 1 stycznia 2028 r. zakaz ogrzewania węglem obowiązuje w powiatach ościennych Warszawy, a kotły klasy 3. i 4. będą zakazane.
• W województwie wielkopolskim od 1 stycznia 2028 r. obowiązuje zakaz użytkowania kotłów klasy 3. i 4.
• W województwie opolskim do końca 2029 r. wymieniać należy kotły bezklasowe, a do końca 2031 - kotły klasy 3. i 4.
• W województwie kujawsko-pomorskim od 1 stycznia 2028 r. zakaz eksploatacji kotłów poniżej 5 klasy, a od 1 stycznia 2030 zakaz palenia węglem i drewnem obowiązuje w niektórych miastach.
• W województwie lubuskim od 1 stycznia 2027 r. będzie można użytkować wyłącznie kotły, piece i kominki spełniające kryteria emisji i sprawności wg. ekoprojektu.
• W województwie zachodniopomorskim od 1 stycznia 2028 r. zakaz użytkowanie kotłów poniżej klasy 5.

Dofinansowanie wymiany pieca na węgiel

Nie ulega wątpliwości, że wymiana starego pieca na nowy może stanowić spore wyzwanie dla wielu inwestorów. Niekiedy przekracza ono możliwości domowego budżetu. Taka inwestycja czeka jednak prędzej czy później każdego właściciela budynku, dlatego warto ubiegać się o jej dofinansowanie. Gdzie i w jaki sposób można je uzyskać?

Jedną z dróg jest uzyskanie wsparcia w ramach rządowego Programu „Czyste Powietrze”. Beneficjent ma szansę na bezzwrotną dotację na wymianę nieefektywnego źródła ciepła na paliwo stałe na nowoczesne źródła ciepła spełniające najwyższe normy, np. pompy ciepła czy gazowe kotły kondensacyjne. Urządzenia objęte kosztem kwalifikowanym zostały ujęte na Liście Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM).
Jako kryterium ustalania wysokości wsparcia finansowego Program „Czyste Powietrze” uwzględnia poziom dochodu gospodarstwa domowego. Dofinansowanie uzależnione jest ponadto od rodzaju przeprowadzonego przedsięwzięcia (np. kompleksowej termomodernizacji obiektu lub jedynie wymiany urządzeń grzewczych). W Viessmann oferujemy naszym Klientom pomoc w przygotowaniu dokumentacji niezbędnej do dofinansowania.

Co zamiast węgla?

Właściciele budynków mogą zdecydować się na takie źródła ogrzewania jak m.in. gaz, olej opałowy lub zielona energia. W kontekście pierwszych dwóch źródeł warto dodać, że od 2025 roku w krajach Unii Europejskiej nie będzie dotowany zakup kotłów gazowych, pełniących funckę samodzielnego źródłą ciepła w budynku (będą nadal dotowane urządzenia wchodzące w skład systemu hybrydowego), od 2030 nie będzie można ich instalować w nowych budynkach jako samodzielnych urządzeń grzewczych - chyba, że będą wykorzystywać energię odnawialną lub bezemisyjną. Będą mogły nadal pracować w systemie hybrydowym. Od 2050 r. wszystkie budynki będą musiały być zeroemisyjne. Oznacza to, że kotły gazowe będą musiały wykorzystywać energię odnawialną lub bezemisyjną (np. wodór, biometan).

Przyszłości energetyki należy upatrywać głównie w odnawialnych źródłach energii (OZE), takich jak pompy ciepła. W Viessmann oferujemy produkty z rodziny Vitocal umożliwiające nie tylko ogrzewanie, ale i chłodzenie oraz zaopatrywanie budynków w ciepłą wodę użytkową. W przeciwieństwie do innych systemów grzewczych nie spalają one żadnych paliw, a wykorzystują darmową energię z otoczenia.