Do kiedy wymiana pieca? Terminy i lista województw

W prawie całym kraju obowiązują już uchwały antysmogowe. Ich głównym celem jest ograniczenie emisji do atmosfery szkodliwych substancji, stanowiących główną przyczynę smogu w miastach. Takie działanie ma na celu poprawę jakości powietrza, zdrowia publicznego oraz ochronę środowiska. Ustawy antysmogowe nakładają ograniczenia w zakresie użytkowania pieców na paliwa stałe, zakazują także korzystania z poszczególnych paliw, takich jak węgiel (Warszawa). Najwcześniej wprowadziły je Poznań i Kraków. Konieczność wymiany pieców na paliwa stałe na nowe weszła w życie w Polsce już od stycznia 2024 roku, jednak obowiązek ten objął nie wszystkie województwa oraz nie wszystkie typy urządzeń grzewczych.

Jakie piece trzeba wymienić?

Konieczność wymiany dotyczy przede wszystkim starych pieców na węgiel. Mowa w szczególności o:

• piecach bezklasowych (niespełniających żadnych norm emisyjnych);
• piecach klasy 1 i 2 (o niskiej efektywności);
• piecach klasy 3 i 4, które mają być wymienione do 2027 roku w większości województw.

To, gdzie i do kiedy należy wymienić stary piec na węgiel, zależy od regionu. Przykładowo w Warszawie nie można palić węglem już od 1 października 2023 roku, natomiast do 1 stycznia 2028 roku kotły 3. i 4. klasy muszą być wymienione na obszarze całego województwa. Z wymianą, póki co, wstrzymać się mogą jeszcze mieszkańcy województw: podlaskiego i warmińsko-mazurskiego. Poniżej przedstawiamy konkretne terminy wymiany pieców w polskich województwach.

Do kiedy wymiana pieca – lista województw

• Województwo świętokrzyskie: od 1 lipca 2024 r. zakaz użytkowania kotłów 3 i 4 klasy; od 1 lipca 2026 r. będzie można użytkować tylko piece, które spełniają wymagania ekoprojektu. Zakaz użytkowania kotłów na paliwa stałe będzie jednak obowiązywał budynki, w przypadku których istnieje możliwość podłączenia do sieci gazowej lub ciepłowniczej.
• Województwo dolnośląskie: od 1 lipca 2024 r. zakaz używania instalacji na paliwa stałe, niespełniających wymagań odpowiadających klasie 3; od 1 lipca 2028 r. zakaz używania instalacji na paliwa stałe, niespełniających wymagań odpowiadających klasie 3 i 4 (węglem i drewnem będzie można palić tylko w instalacjach minimum 5 klasy).  
• Województwo pomorskie: od 1 września 2024 r. zakaz eksploatacji kotłów na węgiel lub drewno niespełniających wymogów dla klasy 3 lub nieposiadających tabliczki znamionowej; od 1 września 2026 r. zakaz eksploatacji kotłów na węgiel lub drewno klasy 3 lub 4; od 1 lipca 2035 r. zakaz eksploatacji kotłów na węgiel i drewno klasy 5.
• Województwo lubuskie: od 1 stycznia 2027 r. będzie można użytkować wyłącznie kotły, piece i kominki spełniające kryteria emisji i sprawności wg. ekoprojektu.
• Województwo śląskie: piece użytkowane do 5 lat od daty produkcji trzeba wymienić do 1 stycznia 2026 roku; kotły klasy 3 i 4: do 31 grudnia 2027 r.
• Województwo mazowieckie: od 1 stycznia 2028 r. nie będzie można używać kotłów na węgiel lub drewno klasy 3 lub 4 na obszarach powiatów: grodziskiego, legionowskiego, mińskiego, nowodworskiego, piaseczyńskiego, pruszkowskiego, otwockiego, warszawskiego zachodniego i wołomińskiego.
• Województwo kujawsko-pomorskie: od 1 stycznia 2028 r. zakaz eksploatacji kotłów poniżej 5 klasy.
• Województwo łódzkie: od 1 stycznia 2027 r. zakaz użytkowanie kotłów i pieców klasy 3 i 4.
• Województwo wielkopolskie: od 1 stycznia 2028 r. zakaz użytkowanie kotłów i pieców klasy 3 i 4.
• Województwo zachodniopomorskie: od 1 stycznia 2028 r. zakaz użytkowanie kotłów poniżej klasy 5.
• Województwo małopolskie: od 1 stycznia 2027 r. zakaz użytkowania kotłów klasy 3 i 4.
• Województwo lubelskie: od 1 stycznia 2027 r. zakaz użytkowanie kotłów klasy 3 i 4, od 1 stycznia 2030 r. kotłów klasy 5.
• Województwo podkarpackie: piece użytkowane do 5 lat od daty produkcji trzeba wymienić do 1 stycznia 2026 roku, od 1 stycznia 2028 r. wejdzie w życie zakaz użytkowania kotłów klasy 3 i 4.
• Województwo opolskie: od 1 stycznia 2030 r. zakaz użytkowania urządzeń grzewczych niespełniających wymagań dla klasy 3, 4 lub 5; od 1 stycznia 2032 r. użytkowane mogą być wyłącznie instalacje spełniających wymagania dla klasy 5 lub ekoprojektu.

Województwo podlaskie i warmińsko-mazurskie: uchwały antysmogowej jeszcze nie ma.

Kary za brak wymiany pieca

Od 1 stycznia 2024 roku tzw. kopciuchów nie można używać w 8 polskich województwach. W kolejnych latach podobne regulacje obejmą resztę kraju. Instytucje rządowe już od dawna prowadzą w tej kwestii kontrole, a za brak wymiany urządzenia bezklasowego lub niedostosowanie się do pozostałych ustawowych wymagań grozi właścicielom obiektów kara pieniężna od 500 do nawet 5000 zł.

Dofinansowanie do wymiany pieców

Dla wielu osób konieczność wymiany starego pieca może okazać się kosztowną inwestycją, dlatego warto przy jej okazji ubiegać się o jej dofinansowanie. Można je uzyskać, korzystają z programów wsparcia rządowego oraz realizowanych przez lokalne samorządy. Mowa o takich przedsięwzięciach jak „Czyste Powietrze”, “Ciepłe Mieszkanie” czy inicjatywy gminne w konkretnych województwach lub urzędach gminnych.

Kwoty dofinansowania mogą sięgać nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych i zależą od programu oraz dochodów beneficjenta. Przykładowo „Czyste Powietrze” przewiduje dopłatę do 90% kosztów wymiany pieca i termomodernizacji budynku, a warunkiem uzyskania konkretnej kwoty jest kryterium dochodowe. 

W kwestii wsparcia warto także rozejrzeć się po lokalnych programach gminnych w urzędach. W zależności od programu, aby ubiegać się o dofinansowanie wymiany pieca, trzeba spełnić takie warunki jak np. posiadanie prawa własności do nieruchomości, w której ma być przeprowadzona inwestycja, czy spełnienie określonego kryterium dochodowego.

Wnioski o dofinansowanie inwestycji można składać stacjonarnie w urzędach, a w większości przypadków – online, bez potrzeby wizyty w instytucji. Bez względu na formę, wymagane jest dołączenie do wniosku dokumentacji, np. potwierdzenia dochodów czy projektu instalacji nowego systemu grzewczego. Warto pamiętać, że proces weryfikacji wniosku może zająć nawet kilka miesięcy, dlatego nie warto odkładać działań na ostatnią chwilę.

Wymiana pieców nie tylko na węgiel

Węgiel uznawany jest obecnie za jedno z najbardziej emisyjnych paliw kopalnych, stąd od zasilanych nim pieców odchodzi się w pierwszej kolejności. Zmiany w energetyce nie zamykają się jednak jedynie w polskim ustawodawstwie. Równie istotne są związane z tym obszarem gospodarki dyrektywy Parlamentu Europejskiego określane mianem Zielonego Ładu, w tym dyrektywa o charakterystyce energetycznej budynków, zgodnie z którą:

• Od 2025 r. w krajach Unii Europejskiej nie będzie dotowany zakup samych kotłów na gaz – mowa o programie „Czyste powietrze” i dofinansowaniu wymiany „kopciuchów”. Dofinansowaniem będą objęte kotły gazowe, pracujące w systemie hybrydowym (np. kocioł gazowy z instalacją solarną czy fotowoltaiczną) oraz „samodzielnie” pracujące kotły, które nie są zasilane paliwami kopalnymi.
• Od 2030 r. w nowych budynkach mieszkalnych nie będzie można montować pieców na gaz, pełniących funkcję samodzielnego źródła ciepła. Kotły na gaz ziemny będą mogły być nadal instalowane, ale w systemie hybrydowym (współpracując np. z instalacją solarną czy pompą ciepła), ponieważ wykorzystywana w budynku energia musi pochodzić ze źródeł odnawialnych lub być bezemisyjna.
• Od 2050 r. wszystkie budynki będą musiały być zeroemisyjne. Oznacza to, że kotły gazowe będą musiały wykorzystywać energię odnawialną lub bezemisyjną (np. wodór, biometan).

Powyższymi regulacjami miały zostać objęte również kotły na pellet, jednak PE zdecydował, że paliwo to zaliczyć można do ekologicznej biomasy. Niemniej jednak w najbliższych latach każdego właściciela domu czeka transformacja energetyczna, do której należy się właściwie przygotować.